Είναι γενικά παραδεκτό ότι η βιομηχανική παραγωγή αποτελεί το δυναμικότερο τομέα της οικονομίας κάθε χώρας διαδραματίζοντας ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξή της. Παράλληλα η αποδοτικότερη αξιοποίηση της ενέργειας από μία βιομηχανία αποτελεί στις περισσότερες περιπτώσεις βασικό παράγοντα καθορισμού του κόστους του προϊόντος και κατ 'επέκταση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητάς της.
Παρατηρούμε ότι υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ βιομηχανικής παραγωγής και διαφόρων οικονομικών παραμέτρων. Προκειμένου λοιπόν να γίνουν πιο κατανοητά τα κεφάλαια του βιβλίου, κρίθηκε σκόπιμη η παράθεση μερικών απλών οικονομικών εννοιών και οικονομικών στοιχείων, όπως αυτά που αναφέρονται στο πρώτο κεφάλαιο. Έτσι στο κεφάλαιο αυτό τονίζεται η σημασία της οικονομικής ανάπτυξης και των οικονομικών μεγεθών και δεικτών καθώς επίσης οι αρχές που στηρίζουν τη λειτουργία των οικονομικών μονάδων και των επιχειρήσεων. Περιλαμβάνονται οι έννοιες για τις ανάγκες και τα αγαθά και αναλύονται οι παράγοντες που συντελούν στην παραγωγή των οικονομικών αγαθών.
Οι τρεις τομείς της οικονομικής δραστηριότητας περιγράφονται σε γενικές γραμμές, ενώ δίνεται έμφαση στον δευτερογενή τομέα που περιλαμβάνει τους μετασχηματισμούς από τις πρώτες ύλες στα τελικά προϊόντα.
Στο τέλος αναφέρονται στοιχεία για την παγκόσμια και ευρωπαϊκή οικονομία και τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Γίνονται επίσης συγκρίσεις στις οικονομίες διαφόρων χωρών με τη χρήση βασικών δεικτών και μεγεθών.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
1.1 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ
Η οικονομική ανάπτυξη είναι ένας μακροχρόνιος στόχος όλων των σύγχρονων κρατών ανεξάρτητα από το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό σύστημα που εφαρμόζεται σε αυτά και έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας. Η οικονομική ανάπτυξη μπορεί να εκφραστεί ως διαχρονική μεταβολή στο συνολικό εγχώριο προϊόν ή εισόδημα.
Η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να επιδιώκεται από κάθε χώρα. Μια οικονομία που αναπτύσσεται σωστά δεν πρέπει να είναι απλώς σε θέση να ικανοποιεί τις παρούσες υλικές ανάγκες των μελών της αλλά και διάφορες νέες που θα προκύψουν στη συνέχεια.
Πρέπει να επισημανθεί βέβαια ότι η υπερβολική προσήλωση στην επιδίωξη του στόχου της οικονομικής ανάπτυξης χωρίς περιορισμούς και προϋποθέσεις προκαλεί σοβαρό κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος. Η κοινωνία έχει αρχίσει να γίνεται ευαίσθητη στο γεγονός ότι, ενώ η ανάπτυξη μπορεί να επιτρέψει την επίλυση ορισμένων κοινωνικών προβλημάτων μέσα από τη βελτίωση του οικονομικού επιπέδου των ατόμων, ταυτόχρονα δημιουργεί νέα προβλήματα.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ζούμε στην εποχή της παγκόσμιας οικονομικής και οικολογικής αλληλεξάρτησης. Η βιομηχανική κοινωνία συνδυάζει όλο και περισσότερο την ύπαρξή της με την οικολογική κρίση. Γίνεται επιτακτικό το αίτημα για ένα μεταβιομηχανικό πολιτισμό που θα χαρακτηρίζεται από μια "περιβαλλοντικά" βιώσιμη κοινωνία του ελεύθερου δημιουργικού χρόνου και της μεστής νοήματος εργασίας. Ωστόσο, το αίτημα αυτό παραμένει ανεκπλήρωτο όσο δεν επαναπροσδιορίζονται η επιστήμη, η τεχνολογία, η παιδεία, η οικονομία και η καταναλωτική συμπεριφορά. Όταν ο ορθολογισμός με κίνητρο τη μεγιστοποίηση του παραγωγικού αποτελέσματος γίνεται αυτοσκοπός, τότε οι κοινωνίες που στερούνται νόημα μπορεί να αποσυντεθούν.
Ο Αριστοτέλης έγραφε στα «Ηθικά Νικομάχεια» ότι ο πλούτος δεν είναι προφανώς το αγαθό που αναζητούμε αλλά είναι απλώς ένα πράγμα χρήσιμο, ένα μέσο δηλαδή για να πετύχει κανείς κάποιο άλλο πράγμα. Ο νομπελίστας οικονομολόγος Αμάρτια Σεν γράφει:. «Όταν οι αντικειμενικοί στόχοι διαχωρίζονται από τη δράση των ανθρώπων και οι στόχοι αγνοηθούν, τότε επικρατεί η μηχανιστική αντίληψη της οικονομικής λειτουργίας Θα ήθελα να αποδείξω ότι τα βαθιά προβλήματα που φέρνει στην επιφάνεια η ηθική διάσταση των ανθρώπινων κινήτρων για οικονομική δράση και κοινωνική ολοκλήρωση πρέπει να καταλαμβάνουν σημαντική θέση στη σύγχρονη οικονομία ».
Δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς ότι η οικονομική ανάπτυξη με τον τρόπο που έγινε ήταν, εν μέρει τουλάχιστον, αλόγιστη. Για πολλά από τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν δεν φταίει η ίδια η ανάπτυξη αλλά ο γρήγορος ρυθμός της, η έλλειψη ελέγχου των διαδικασιών και των συνεπειών τους και ο μη καθορισμός σωστών προτεραιοτήτων από την κοινωνία. Με τον έλεγχο του ρυθμού και της διαδικασίας και με την επιλογή επωφελέστερων κοινωνικών στόχων θα μπορέσει να διατηρηθεί μεγάλο μέρος των πλεονεκτημάτων της ανάπτυξης μειώνοντας συγχρόνως το κόστος της σε ανεκτό επίπεδο.
1.1.1 Παράγοντες που συντελούν στην οικονομική ανάπτυξη
Για να επιτευχθεί η οικονομική ανάπτυξη, πέρα από την πρόθεση και τις προσπάθειες της κοινωνίας συνολικά, θα πρέπει να συνυπάρχουν και κάποιες άλλες προϋποθέσεις που αντικειμενικά επιτρέπουν ή όχι την επίτευξη του στόχου αυτού. Θα εξετάσουμε εδώ τους παράγοντες που θεωρείται ότι αποτελούν τις κύριες πηγές της οικονομικής ανάπτυξης.
Οι φυσικοί πόροι: η σημασία του παράγοντα αυτού στην οικονομική ανάπτυξη είναι εύκολα κατανοητή. Χώρες με αφθονία φυσικών πόρων (καλλιεργήσιμη γη, δάση, αποθέματα ορυκτών κ.λ.π.) έχουν καλύτερες προϋποθέσεις ανάπτυξης απ 'ότι άλλες χώρες που είναι φτωχές σε τέτοιους πόρους. Όμως εκτός από την ποσότητά τους, σοβαρό ρόλο παίζει και η ποιότητά τους καθώς και η ευκολία εκμετάλλευσής τους (θέση, βάθος κ.λ.π.), λόγοι από τους οποίους εξαρτάται αν οι πόροι είναι οικονομικά αξιοποιήσιμοι ή όχι.
Εξαιτίας της μεγάλης σημασίας των φυσικών πόρων στην οικονομική ανάπτυξη, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο εκμετάλλευσής τους. Ορισμένοι δεν ανανεώνονται εύκολα (π.χ. τα δάση) ή δεν ανανεώνονται καθόλου (ορυκτά). Η απρογραμμάτιστη και μη ορθολογική εκμετάλλευσή τους δημιουργεί κινδύνους για τη δυνατότητα οικονομικής ανάπτυξης στο μέλλον. Ορισμένες χώρες έχουν αρχίσει να επιβάλλουν περιορισμούς π.χ. στον ρυθμό εξόρυξης πετρελαίου ή στον ρυθμό υλοτόμησης των δασών, γεγονός που δείχνει την ανησυχία τους για τον κίνδυνο της μελλοντικής εξάντλησης των πόρων τους.
Οι ανθρώπινοι πόροι: προκειμένου να αξιοποιηθούν οι φυσικοί πόροι πρέπει να μεσολαβήσει ο ανθρώπινος παράγοντας. Γι 'αυτό λέμε ότι οι ανθρώπινοι πόροι είναι τουλάχιστον το ίδιο πολύτιμοι με τους φυσικούς πόρους. Το μέγεθος του εργατικού δυναμικού, που είναι βέβαια συνάρτηση του πληθυσμού μιας χώρας, επηρεάζει τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας. Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης το μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού και η ανάπτυξη ορισμένων ικανοτήτων και δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Το ανθρώπινο δυναμικό σήμερα το ονομάζουμε και «έμψυχο ή ανθρώπινο κεφάλαιο» και οι δαπάνες που γίνονται για τη βελτίωση των γνώσεών του, των δεξιοτήτων του ακόμη και της προστασίας της υγείας του θεωρούνται επενδυτικές δαπάνες που επιφέρουν αύξηση της παραγωγικότητας και βελτίωση των δεικτών της οικονομίας.
Το υλικό κεφάλαιο: η οικονομία δεν μπορεί να αναπτυχθεί και δεν μπορεί να ικανοποιήσει ούτε τις βασικές ανάγκες των κατοίκων της αν στερείται υλικού κεφαλαίου όπως εργοστάσια, μηχανήματα και εργαλεία, λιμάνια, αεροδρόμια, οδικές αρτηρίες κ.λ.π .. Για τη δημιουργία υλικού κεφαλαίου χρειάζονται επενδύσεις, πράγμα που σημαίνει ότι η κοινωνία δεν χρησιμοποιεί ένα τμήμα του εισοδήματος της για τρέχουσα κατανάλωση αλλά το αποταμιεύει και το επενδύει στη συνέχεια παραγωγικά.
Η τεχνολογία: οι διάφορες ανακαλύψεις και η τεχνολογική πρόοδος που συντελέστηκαν τους τελευταίους δυόμισι αιώνες έπαιξαν βασικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη όλων των χωρών που είναι σήμερα ανεπτυγμένες. Η τεχνολογική εξέλιξη επέτρεψε όχι μόνο τη βελτίωση του τρόπου παραγωγής και τη δημιουργία νέων προϊόντων αλλά και την εκμετάλλευση νέων πλουτοπαραγωγικών πηγών, τη βελτίωση των
συγκοινωνιών και των επικοινωνιών καθώς και άπειρες άλλες μικρότερης σημασίας βελτιώσεις, που το αθροιστικό τους αποτέλεσμα στην οικονομία ήταν σημαντικό. Επομένως η τεχνολογική πρόοδος δεν περιορίζεται στην πραγματοποίηση εφευρέσεων και στην εφαρμογή νέων γνώσεων στην παραγωγή, αλλά επεκτείνεται στις προσπάθειες της κοινωνίας να κάνει καλύτερη χρήση των πόρων που διαθέτει με αποτέλεσμα τη σημαντική βελτίωση του βαθμού απόδοσής της.
Ο καταμερισμός της εργασίας: η εξειδίκευση και ο καταμερισμός της εργασίας θεωρούνται παράγοντες πολύ μεγάλης σημασίας για την ανάπτυξη μιας οικονομίας. Επιτυγχάνονται οι λεγόμενες οικονομίες κλίμακας παραγωγής. Οι οικονομίες κλίμακας αναφέρονται στα πλεονεκτήματα της μαζικής παραγωγής, η οποία έχει ως συνέπεια τη μείωση του κατά μονάδα κόστους παραγωγής με ταυτόχρονη αύξηση της αποδοτικότητας. Η εξειδίκευση και οι οικονομίες κλίμακας βοηθούν στην οικονομική ανάπτυξη, γιατί επιφέρουν θεμελιακές αλλαγές στην οργάνωση και στις τεχνικές της παραγωγής που επιτρέπουν την αύξηση των παραγόμενων ποσοτήτων.
Η εξειδίκευση της εργασίας δίνει τη δυνατότητα στην επιχείρηση να απασχολεί κάθε άτομο σύμφωνα με τα ιδιαίτερα προσόντα του για αποφυγή σπατάλης χρόνου, με αποτέλεσμα την αύξηση της συνολικής αποδοτικότητας και τη μείωση του (κατά μονάδα προϊόντος) κόστους παραγωγής. Όπως θα φανεί παρακάτω, και η προσαρμογή στις τελευταίες οικονομικές εξελίξεις έχει το ίδιο αποτέλεσμα.
Στα πλαίσια της διεθνοποίησης των οικονομιών και της απελευθέρωσης των αγορών, το μοντέλο της μαζικής παραγωγής και της εξειδίκευσης των εργαζομένων άρχισε σταδιακά να υποκαθίσταται από την ευέλικτη παραγωγική ικανότητα των παραγωγικών μονάδων και την ευέλικτη εξειδίκευση των εργαζομένων. Αυτό συνέβη λόγω της αύξησης του ανταγωνισμού των επιχειρήσεων και της ραγδαίας τεχνολογικής προόδου των τελευταίων δύο δεκαετιών και είχε ως αποτέλεσμα την υποκατάσταση των εργατικών χεριών από πλήρως αυτοματοποιημένες μηχανές παραγωγής, που έχουν ανάγκη μικρής μόνο συμμετοχής του ανθρώπινου παράγοντα, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων και τη συμπίεση του κόστους παραγωγής. Το ίδιο συνέβη και στον τομέα παροχής υπηρεσιών, στον οποίο πολλές θέσεις εργασίας έχουν υποκατασταθεί από συστήματα πληροφορικής (Η / Υ).
Άλλοι παράγοντες: εκτός από τους παράγοντες που αναφέρονται πιο πάνω και κάποιοι άλλοι συντελούν, ίσως όχι τόσο άμεσα, στην οικονομική ανάπτυξη, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για την ευόδωση της αναπτυξιακής προσπάθειας ή επιτρέποντας στην οικονομία να αξιοποιήσει την αύξηση των παραγωγικών της δυνατοτήτων. Ανάμεσα στους παράγοντες αυτούς πρέπει να αναφερθούν: α) το περιβάλλον, β) η οικονομική σταθερότητα, γ) η εξασφάλιση επαρκούς συνολικής ζήτησης, δ) ο ορθολογικός συνδυασμός και η κατανομή των παραγωγικών πόρων.
πηγη..........http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C124/54/414,1533/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου